15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ - Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ - ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΙΜΟΥΝ ΚΑΙ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΟΛΩΝ !!!
Δεκαπενταύγουστος. Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και μια εκκλησία αφιερωμένη στη χάρη της Δέσποινας. Στο Αρχιπέλαγος, κάθε νησί και μια Παναγιά, προστάτιδα των ναυτικών και ενσάρκωση της Μητέρας των μητέρων. Στις «Παναγίες» του Αιγαίου αναβιώνει κάθε χρόνο το «Πάσχα του καλοκαιριού», ένα «χαρμόσυνο πένθος» και ένα προσκύνημα που μαγνητίζει τα πλήθη. Η Μεγαλόχαρη της Τήνου με τα χιλιάδες τάματα, πιο πέρα η μεγαλοπρεπής Εκατονταπυλιανή της Πάρου, το κάτασπρο ξωκλήσι της Παναγιάς της Επανωχωριανής στην Αμοργό, η Παναγία η Σπηλιανή σε ένα μοναδικό σπήλαιο μέσα στο κάστρο των Ιπποτών της Νισύρου και τόσες άλλες, καθεμία με το δικό της χρώμα.
Παμπάλαιες, νεωτεριστικές, μεγαλοπρεπείς, λιτές, «θαυματουργές», στη θάλασσα ή ψηλά στο βουνό, ερημικές ή πολυπάτητες, οι εκκλησίες της Παναγίας γιορτάζουν ανάλογα με τα τοπικά έθιμα και τα παραδοσιακά προϊόντα του κάθε νησιού. Και με μια αίσθηση από την ελληνική αρχαιότητα να πλανάται στην ατμόσφαιρα, από τα θρησκευτικά πανηγύρια δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι μουσικές και οι γεύσεις, σαν μια γνώριμη από το παρελθόν θυσία στο Θείο.
Είναι η Παναγιά η Μεγαλόχαρη, η βρεφοκρατούσα, η ελεούσα η Θαλασσινή, η Εκατονταπυλιανή, η Γιάτρισσα, η Μυρτιδιώτισσα, του Σουμελά... μα πάνω απ' όλα είναι η Παναγιά η Μάνα. Από τη μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη, σε βουνά, πόλεις, χωριά και νησιά, κάποια Παναγιά παρηγορεί, εμψυχώνει και γαληνεύει όποιον της γυρεύει βοήθεια.
Και τούτη τη Μάνα, τη μια και μοναδική, γιορτάζει ο χριστιανικός κόσμος, με τη μεγαλύτερη κατάνυξη και λαμπρότητα. Το Δεκαπενταύγουστο, χιλιάδες πιστών, με την ψυχή γεμάτη ελπίδα και κατάνυξη, προστρέχουν στα αμέτρητα προσκυνήματα, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες της Μεγαλόχαρης για να αποθέσουν τη δική τους ικεσία στη χάρη Της.
Σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής μας η Παναγιά είναι η "πηγή" της ελπίδας μας και της εκπλήρωσης των προσδοκιών μας.
H εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι ημέρα χαρμολύπης για τον χριστιανισμό. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι έχει περάσει στη λαογραφία μας ως θρησκευτικό πανηγύρι και όχι ως πένθος, γιατί αναφερόμαστε όχι απλά στον θάνατο, αλλά στην κοίμηση και στην μετάσταση της Παναγίας.
Ενα χρυσό καράβι με μια τρύπα στην πλώρη, που «σφραγίζεται» από ένα μεγάλο ψάρι, είναι ένα από τα χιλιάδες τάματα στην Παναγιά της Τήνου, ως ένα μεγάλο «ευχαριστώ» του καπετάνιου για το θαύμα της Μεγαλόχαρης. Πλήθος πιστών κατακλύζουν κάθε χρόνο το νησί για το ευλαβικό προσκύνημα στη Μεγαλόχαρη. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ανηφορίζουν γονατιστοί προς την εκκλησία της Παναγίας προκειμένου να εκπληρώσουν το τάμα τους. Από το 1823 που βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα, ύστερα από φανερώσεις στην Αγία Μοναχή Πελαγία, στην εκκλησία που χτίστηκε στο ίδιο σημείο εορτάζεται κάθε χρόνο με ιδιαίτερη λαμπρότητα η Κοίμηση της Θεοτόκου, με αποκορύφωμα τη λιτάνευση της εικόνας στην πόλη.
Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που κρατάει τον Χριστό (Βρεφοκρατούσα) δημιουργήθηκε από τον Ευαγγελιστή Λουκά με μαστίχα και κερί, ενώ ο μοναχός Αγάθωνας από την Εφεσο τη μετέφερε από την Ιερουσαλήμ στη Μυτιλήνη το 803 μ.Χ. και έγινε η αφορμή να χτιστεί το μοναστήρι που αποτέλεσε τη βάση του οικισμού της Αγιάσου. Στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας λειτουργούν το Λαογραφικό Μουσείο με πολύτιμα έργα λαϊκής τέχνης και το Εκκλησιαστικό Μουσείο, όπου υπάρχουν ιερά λείψανα Αγίων και δημιουργήματα εκκλησιαστικής χειροτεχνίας.
Η εκκλησιά της Παναγιάς υψώνεται κοντά στο λιμάνι της Ανδρου. Σύμφωνα με την παράδοση, ένα βράδυ με φουρτούνα η εικόνα της Παναγίας ερχόταν από το πέλαγος προς την ακρογιαλιά με ένα παράξενο φως. Νησιώτες το ακολούθησαν και τους οδήγησε σε μια σπηλιά, όπου πάνω σε φύκια είδαν την εικόνα Της. Τη μετέφεραν στο παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου, αλλά την άλλη μέρα η εικόνα γύρισε στη σπηλιά! Εκεί χτίστηκε ο ναός, που πήρε το όνομά του από το επόμενο θαύμα της Παναγίας. Η ξυλεία ενός καραβιού που ξέβρασε η θάλασσα κοντά στο ναό χρησιμοποιήθηκε για να φτιαχτεί η σκεπή. Οι ντόπιοι πίστεψαν ότι την έστειλε η Παναγία και την ονόμασαν Θεοσκέπαστη.
Η Παναγία Τσαμπίκα είναι ένα από τα επιφανέστερα και γνωστότερα προσκυνήματα προς τιμήν της Θεομήτορος στη Δωδεκάνησο και βρίσκεται κοντά στην κωμόπολη Αρχάγγελος της Ρόδου. Εδώ ευδόκησε η υπεραγία Θεοτόκος να καταστήσει φανερή τη μητρική πρόνοια και κηδεμονία της με τα αναρίθμητα θαύματα που επιτέλεσε και επιτελεί σ’ όσους καταφεύγουν με πίστη και επικαλούνται την μεσιτεία της προς τον Χριστό.
Η λέξη Τσαμπίκα, σύμφωνα με την άγραφη προφορική παράδοση προέρχεται από τη λέξη τσάμπα, που στην τοπική αρχαγγελίτικη διάλεκτο σημαίνει φωτιά-σπίθα.
Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα από μακριά δε φαινόταν καθαρά, διακρινόταν όμως η φωτιά της κανδήλας που είχε μαζί της.
Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε ότι η θαυματουργική εικόνα της Παναγίας Τσαμπίκας ήλθε τρεις φορές από το βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας Κυκκώτισσας η Ελεούσης της Κύπρου.Όταν οι μοναχοί από την Κύπρο εντόπισαν την εικόνα στη Ρόδο, ήρθαν να την επαναφέρουν πίσω στο μοναστήρι τους· η εικόνα, όμως, επέστρεψε πάλι στο λόφο της στη Ρόδο. Οι Κύπριοι για να πιστοποιήσουν ότι πράγματι ήταν αυτή η εικόνα που έφευγε, την έκαψαν στο πίσω μέρος της, προκειμένου να έχουν κάποιο αποδεικτικό σημάδι. Το κάψιμο διακρίνεται πολύ καθαρά και σήμερα.
Η Παναγία Τσαμπίκα μέχρι σήμερα δείχνει την αγάπη της στα άτεκνα ζευγάρια δίνοντάς τους τη χαρά της μητρότητας και πατρότητας.
Η λαϊκή ευσέβεια τιμά τη μεγαλόχαρη Παναγία Τσαμπίκα – Κυρά την Γ Κυριακή των Νηστειών δηλαδή της Σταυροπροσκυνήσεως, όταν ο Τίμιος Σταυρός λάμπει ως φάρος στο πέλαγος της Σαρακοστής και σκορπίζει ελπίδες γλυκιές στις χριστιανικές καρδιές. Ο οδοιπόρος ανεβαίνοντας αυτή τη μέρα στην Παναγία Τσαμπίκα κουράζεται, μουσκεύει στον ιδρώτα, φλογίζονται τα σπλάχνα του από τη δίψα και όμως επιμένει. Τα δέντρα με τη σκια τους του χαρίζουν ένα αναστεναγμό ανακούφισης και του δίνουν θάρρος για να φτάσει ψηλά στην πνευματική εκείνη πηγή.
Επίσης, στο γενέθλιο της Υπεραγίας Θεοτόκου 8 Σεπτεμβρίου, αρκετός κόσμος συρρέει στην Παναγιά Τσαμπίκα τη χαμηλή.
Η Παναγία Τσαμπίκα ας στηρίζει όλους κάθε στιγμή της ζωής μας και να πραγματοποιείται ο λόγος του τροπαρίου: «Θεοτόκε, η ελπίς πάντων των χριστιανών σκέπε, φρούρει, φύλαττε τους ελπίζοντας εις σε».
Σύμφωνα με την παράδοση, περίπου το 1400, ένας βοσκός βρήκε την εικόνα της Παναγίας ανάμεσα σε μυρτιές. Την πήρε σπίτι του αλλά εκείνη βρέθηκε και πάλι στο ίδιο σημείο με τις μυρτιές. Εκείνος κατάλαβε ότι ήταν θέλημα της Παναγίας να χτιστεί εκεί ναός. Χαρακτηριστικό της εικόνας είναι το μαύρο χρώμα των προσώπων της Παναγίας και του Θείου Βρέφους. Βλέποντας από ψηλά την εκκλησία με φόντο τη θάλασσα, υπάρχουν δύο μακρόστενοι σχηματισμοί από βράχια και ξέρες. Συμφωνα με το μύθο είναι πλοία πειρατών που θέλησαν να κλέψουν την εικόνα Της. Οταν πλησίασαν τη στεριά, εκείνη τους πέτρωσε.
Ιερό προσκύνημα στην Ιο είναι η Παναγιά η Γκρεμιώτισσα. Η γραφική νησιώτικη εκκλησία είναι χτισμένη πάνω σε απρόσιτο γκρεμό. Σύμφωνα με την παράδοση, η θαυματουργή εικόνα της Κοιμήσεως ταξίδεψε από την τουρκοκρατούμενη Κρήτη και έφθασε στα φιλόξενα ακρογιάλια του νησιού σε μια μικρή σχεδία με ένα αναμμένο καντήλι. Στο πιο περίβλεπτο μέρος της Χώρας, δίπλα σε ένα γέρο φοίνικα που θυμίζει την παλαιά ονομασία του νησιού «Φοινίκη», η Γκρεμιώτισσα, όπως λένε οι νησιώτες, «εποπτεύει και φυλάει το νησί της από κάθε κακό».
Ήδη από τα πρώτα χρόνια ίδρυσής της, η Μονή της Παναγίας Σπηλιανής ήταν γνωστή. Επί τουρκοκρατίας εξέδωσε χάρτινα νομίσματα με ελληνικά γράμματα για τις συναλλαγές των κατοίκων ενώ τον Μάρτιο του 1823 συμμετείχε στη Γενική Συνέλευση της Επαναστατημένης Ελλάδας. Ανεβαίνοντας ο επισκέπτης 270 σκαλοπάτια φτάνει στην ιερή σπηλιά και αντικρίζει το αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1725. Επάνω σε αυτό εδράζονται οι εικόνες του Ιησού, της Θεοτόκου με το Βρέφος, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Χαραλάμπου. Η εικόνα της Παναγίας, επενδυμένη από ασήμι, είναι αμφιπρόσωπη: στο πίσω μέρος εικονίζεται ο Άγιος Νικόλαος ενώ στο άλλο η Παναγία με το Βρέφος, φιλοτεχνημένη με την τεχνοτροπία της ρώσικης σχολής. Λέγεται ότι στο αριστερό χέρι της Παναγίας βρίσκεται η μικρή εικόνα που είχε ανακαλυφθεί τον 13ο αιώνα. Η εικόνα είναι θαυματουργή, γι αυτό και τον 15 Αύγουστο πλήθος προσκυνητών επισκέπτεται το νησί.
Στη Νίσυρο μέσα στο κάστρο των Ιπποτών ανεγέρθηκε η Παναγία η Σπηλιανή, που έλαβε το όνομά της εξαιτίας του φυσικού χώρου του σπηλαίου στο οποίο βρίσκεται από το 1600 μ.Χ. Εντυπωσιακό είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο της με την Παρθένο και το Θείο Βρέφος, εικόνα της ρωσικής σχολής, η οποία είναι σχεδόν ολοκληρωτικά καλυμμένη από τάματα πιστών. Ναυτικοί, κάτοικοι του νησιού, προσκυνητές έχουν κάτι να διηγηθούν για τη βοήθεια που έλαβαν από τη Μεγαλόχαρη. Ενα παλιό έθιμο που διατηρείται ακόμα και σήμερα είναι το «τάξιμο» στην Παναγία. Γυναίκες, οι λεγόμενες «Νιαμερίτισσες», από τη Νίσυρο και αλλού, πηγαίνουν στο Μοναστήρι στις 6 Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος), ντύνονται στα μαύρα, τρώνε φαγητό χωρίς λάδι και ημερησίως κάνουν τριακόσιες μετάνοιες. Γυρνάνε ανήμερα της Παναγίας.
Η εκκλησία του 11ου μ.Χ. αιώνα με τις μοναδικές τοιχογραφίες, που κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ Κομνηνό, κατάφερε να επιβιώσει από πολλές λεηλασίες και φυσικές καταστροφές, κυρίως σεισμούς. Βρίσκεται στο χωριό Μέσα Γωνιά και είναι το πιο σημαντικό βυζαντινό μνημείο της Σαντορίνης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν το τέμπλο της, το οποίο αποτελεί σπάνιο δείγμα σμίλευσης μαρμάρου, το επιβλητικό καμπαναριό και η εξωτερική σκάλα. Η πιο σημαντική εικόνα που βρίσκεται στο ναό είναι η Παναγιά Γλυκοφιλούσα, η οποία συμμετείχε στις λιτανείες στα τείχη της Κωνσταντινούπολης και δόθηκε στο Ναό της Επισκοπής τον 11ο αιώνα.
O ναός της Παναγίας Εκατονταπυλιανής με τις 100 πύλες είναι από τα σπουδαιότερα παλαιοχριστιανικά μνημεία της Ελλάδας. Ιδρύθηκε στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ., όταν, σύμφωνα με την παράδοση, το καράβι που μετέφερε την Αγία Ελένη στους Αγίους Τόπους έπεσε σε θαλασσοταραχή και σταμάτησε στην Πάρο. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ίδρυσε την Εκατονταπυλιανή μετά το θάνατο της μητέρας του, ως εκπλήρωση του ιερού της χρέους.
Οι κάτοικοι του νησιού συνδέουν τη μεγαλοπρέπεια της Εκατονταπυλιανής με εκείνη της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Την ονομάζουν δε και Καταπολιανή, καθώς είναι χτισμένη «κατά την πόλη».
Γαντζωμένο στα βράχια σαν αετοφωλιά, στην άκρη ενός απόκρημνου βράχου σε μεγάλο υψόμετρο βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγιάς Κρημνιώτισσας. Το όνομά της προήλθε από την τοποθεσία όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Οι ντόπιοι διηγούνται ότι, την εποχή της Εικονομαχίας, Σαμοθρακίτες βοσκοί βρήκαν την εικόνα κοντά στην παραλία και τη μετέφεραν σε μια σπηλιά. Εκείνη εξαφανίστηκε και εμφανίστηκε ξανά στο βράχο, όπου τελικά χτίστηκε το ξωκλήσι με τα πενήντα, σκαμμένα πάνω στο βράχο, σκαλοπάτια.
Η εκκλησία της Παναγιάς της Πορταΐτισσας χτίστηκε πριν 240 χρόνια. Την έχτισε ο Όσιος Άνθιμος ο οποίος καταγόταν από την Κεφαλλονιά και μας χάρισε την ωραία αυτή εκκλησία η οποία είναι μια από τις ομορφότερες της Δωδεκανήσου. Τελειώνοντας την εκκλησία έφυγε και πήγε στο Άγιο Όρος για να φτιάξει τις εικόνες, να έρθει να τις τοποθετήσει και να στολίσει την εκκλησία. Είπε, λοιπόν, στον τότε Αγιογράφο να του κάνει αντίγραφο της Πορταΐτισσας των Ιβήρων. Ο Αγιογράφος λόγω της προχωρημένης ηλικίας του, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει την εικόνα. Τότε, λοιπόν ο Όσιος Άνθιμος παίρνει την εικόνα της Πορταΐτισσας των Ιβήρων, την εφάπτει με την Πορταΐτισσα της Αστυπάλαιας και μετά από ολονύχτια προσευχή είδαν το πρωί το πρόσωπο της Παναγίας αποτυπωμένο. Ερχόμενος, λοιπόν στην Αστυπάλαια συκοφαντήθηκε απ’τους Αστυπαλίτες και τότε είπε ότι έπρεπε να αναχωρήσει παίρνοντας και την εικόνα της Πορταΐτισσας μαζί του. Προσπάθησε να τη βγάλει απ’ τη θέση της τρεις φορές αλλά δεν έβγαινε και τότε είπε ότι είναι θέλημα Θεού να παραμείνει αυτός ο θησαυρός στην Αστυπάλαια. Με δάκρυα στα μάτια προσκύνησε την εικόνα και έφυγε. Παρ’ όλη την πίκρα που του έδωσαν οι Αστυπαλίτες είπε όταν θα πεθάνω να μου μεταφέρετε τον δεξί μου βραχίονα στην Αστυπάλαια όπως και το ΄χουμε. Ο εορτασμός της τον Δεκαπενταύγουστο συνοδεύεται από το ξακουστό κυνήγι του κόκορα πάνω στο γράσο.Ο Όσιος Άνθιμος γιορτάζεται στις 4 Σεπτεμβρίου και έτσι δίνεται η ευκαιρία στους πιστούς να ασπαστούν το λείψανο του.
Στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, βρίσκεται το πνευματικό κέντρο του Ποντιακού Ελληνισμού, η Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά.
Μια ιστορία, μια παράδοση και ένας θρύλος αγκαλιάζουν το σύμβολο του Πόντου, την Παναγία Σουμελά. Ήταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς αυτός που χάραξε τη μορφή της Παναγίας πάνω σε ξύλο. Η εικόνα της Σουμελά, βρέθηκε μετά το θάνατο του Λουκά στην Αθήνα και για αυτό το λόγο, αρχικά είχε ονομαστεί ως η Παναγία η Αθηνιώτισσα.
Στο τέλος του 4ου αιώνα (380- 386) ιδρύθηκε στο όρος Μελά της Τραπεζούντας, το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο (κατά κόσμο Βασίλειος και Σωτήρχος, θείος και ανιψιός, κάτοικοι και οι δυο Αθηνών). Με μοναδικά εφόδια την πίστη, την επιμονή και την εργατικότητα, οι δυο ερημίτες μοναχοί, κατόρθωσαν να χτίσουν την εκκλησία της Σουμελιώτισσας, σκαλιστή μέσα στο βουνό. Από τότε έγινε γνωστή ως ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ (Εις του Μελά-στου Μελά-Σουμελά).
Μέχρι το 1922, υπήρξε ο οδηγός, ο παρηγορητής, ο συμπαραστάτης, το καταφύγιο και ο εμψυχωτής των Ελληνοποντίων. Υπήρξε επίσης ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης της ελληνικής γλώσσας και ταυτότητας, καθώς και της αναζωπύρωσης της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των πιστών.
Ο αναπάντεχος ξεριζωμός, ερήμωσε μαζί με τον αλησμόνητο Πόντο και τη Βίγλα της Σουμελιώτισσας. Με την ανταλλαγή, τα ιερά κειμήλια παραχωρήθηκαν, και το 1931 τα ξέθαψε και τα έφερε στην Ελλάδα, ο Αμβρόσιος ο Σουμελιώτης, ύστερα από ενέργειες του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου προς την τουρκική κυβέρνηση του Ισμέντ Ινονού.
Η εκκλησία της Κανάλας είναι χτισμένη σε μια από τις ωραιότερες, πευκόφυτες ακρογιαλιές του νησιού. Εδώ φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας, που η παράδοση λέει πως φιλοτέχνησε ο Απόστολος Λουκάς.
Ο θρύλος για την εύρεση της εικόνας αναφέρει, ότι μια έναστρη νύχτα κάποιοι ψαράδες ψάρευαν με βάρκα στον όρμο της Κανάλας. Θαύμαζαν την ψαριά τους, σταυροκοπιόντουσαν και αναρωτιόνταν αν ήταν θαύμα, καθώς έβγαζαν συνέχεια όλο και περισσότερα ψάρια. Εκεί που τραβούσαν τα παραγάδια και σιγά-σιγά η βάρκα έφτανε προς τα βράχια, ένας από τους ψαράδες αντίκρισε φως κοντά στην ακτή. Φοβήθηκαν και βιάστηκαν να βγάλουν τα παραγάδια και να φύγουν, όμως εκείνα κάπου σκάλωσαν και ήταν αδύνατο να μετακινηθούν. Ζήτησαν λοιπόν τη βοήθεια της Παναγιάς. Το φως που έβλεπαν έγινε τότε ανέσπερο και έλαμψε δυνατά. Τα παραγάδια λευτερώθηκαν, αλλά εκείνοι δεν έφευγαν, σαν κάτι να τους ωθούσε προς το φως. Πλησίασαν και το είδαν να βγαίνει μέσα από το βυθό σαν πύρινη φλόγα και πλάι του ένα πλατύ ξύλο. Ανέσυραν το ξύλο και η Παναγιά, γλυκιά, παρουσιάστηκε ζωγραφισμένη εκεί πάνω του. Γύρισαν στο χωριό, τη Δρυοπίδα και διηγήθηκαν το γεγονός. Το νησί αναστατώθηκε και όλοι έτρεξαν ν’ ανάψουν ένα κερί στο εικόνισμα. Πήραν απόφαση να κτίσουν εκκλησιά κάπου εκεί κοντά, που βρέθηκε η εικόνα. Η Παναγία όμως παρουσιάστηκε στον ύπνο των ψαράδων και ζήτησε να κτιστεί σε άλλο μέρος ο ναός της, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα.
Ο αρχικός ναός ήταν χωματοσκεπής και μικρός. Η όλη δομή του Ιερού Προσκυνήματος, η οποία είχε διατηρηθεί μέχρι το 1946, αποδεικνύει ότι η Παναγία Κανάλα, είχε μετατραπεί σε μοναστήρι, όπως βεβαιώνουν και τα ανευρεθέντα (από τον Κυθνιό φιλόλογο Γ. Βενετούλια) έγγραφα στο Μουσείο Μπενάκη και στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Ο ναός που υπάρχει μέχρι σήμερα, οικοδομήθηκε το 1869 μετά από κατεδάφιση του αρχικού. Η θαυματουργός εικόνα είναι μεγάλων διαστάσεων (1,00x0,80 μ.) και είναι έργο του περίφημου αγιογράφου, ιερέως Εμμανουήλ Σκορδίλη του Κρητός (1575).
Το πλέον επίσημο πανηγύρι γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο. Τα τελευταία χρόνια συμμετέχει και το πολεμικό ναυτικό με μια φρεγάτα και άγημα ναυτών, καθώς και η μπάντα του ναυτικού. Κατά την περιφορά της εικόνας γίνεται αναπαράσταση της ευρέσεώς της. Η Παναγιά η Κανάλα έχει κάνει πάρα πολλά θαύματα σε πιστούς που έχουν ζητήσει τη βοήθειά της.
Κάθε χρόνο, το Δεκαπενταύγουστο, η Παναγία Λαγκουβάρδα γιορτάζει με ένα ιδιαίτερο τρόπο! Μέσα στο καλοκαίρι εμφανίζονται γύρω στην περιοχή ακίνδυνα φίδια, τα οποία οι πιστοί αποκαλούν ‘φιδάκια της Παναγίας’. Τα φιδάκια θεωρούνται γούρικα και πολλοί πιστοί τα πιάνουν άφοβα και τα βάζουν πάνω στο σώμα τους για να πάρουν λίγη από την καλή τους τύχη!
Τα φιδάκια είναι ήμερα και ακίνδυνα. Έχουν ένα μαύρο σταυρό στο κεφάλι και εμφανίζονται τόσο γύρω όσο και μέσα στο ναό της Παναγίας Λαγκουβάρδας που είναι γνωστή και ως ‘Η Παναγία με τα φιδάκια’! Αμέσως μετά το πανηγύρι όμως, εξαφανίζονται πάλι! Το παράξενο αυτό φαινόμενο προσελκύει πολλούς πιστούς κάθε χρόνο!
Ο ναός της Παναγίας στο Μαρκόπουλο χτίστηκε στη θέση παλαιότερου γυναικείου μοναστηριού που καταστράφηκε από τους Τούρκους.
Μονή Βουλκάνου
Στην κορυφή του ιερού βουνού της Ιθώμης βρίσκεται το Καθολικό της παλιάς Μονής του Βουλκάνου, που ιδρύθηκε κατά την Μεσοβυζαντινή Εποχή (843-1204), ενώ κατά την παράδοση, επί αυτοκράτορα του Λέοντος Γ' του Ισαύρου το 725 μ.Χ.
Στην Τουρκοκρατία αποτέλεσε καταφύγιο κλεφταρματολών, ενώ εισέφερε σημαντικά χρηματικά ποσά για τον Αγώνα κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης.
Το μοναστήρι, που είναι το μοναδικό ανδρικό στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, γιορτάζει δύο φορές το χρόνο. Η πρώτη την 15η Αυγούστου και αποτελεί το δυτικό προσκύνηματικό κέντρο των Μεσσηνίων στη γιορτή της Παναγίας και η δεύτερη στις 19 προς 20 Αυγούστου, όπου στην ανάμνηση ενός θαύματος της Παναγίας μας το 1755 κατά το οποίο με τη θαυματουργική επέμβαση της σώθηκε η πόλη της Μεσσήνης από τη φοβερή αρρώστια της Πανούκλας, γίνεται κάθοδος της εικόνας της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας από το μοναστήρι της στην πόλη της Μεσσήνης. Η κάθοδος αυτή καλύπτει 20 χιλιόμετρα οδοιπορίας από κληρικούς και χιλιάδες χριστιανών, που περπατούν όλη τη νύχτα συνοδεύοντας τη Βουλκανιώτισσα Κυρά.
Παμπάλαιες, νεωτεριστικές, μεγαλοπρεπείς, λιτές, «θαυματουργές», στη θάλασσα ή ψηλά στο βουνό, ερημικές ή πολυπάτητες, οι εκκλησίες της Παναγίας γιορτάζουν ανάλογα με τα τοπικά έθιμα και τα παραδοσιακά προϊόντα του κάθε νησιού. Και με μια αίσθηση από την ελληνική αρχαιότητα να πλανάται στην ατμόσφαιρα, από τα θρησκευτικά πανηγύρια δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι μουσικές και οι γεύσεις, σαν μια γνώριμη από το παρελθόν θυσία στο Θείο.
Είναι η Παναγιά η Μεγαλόχαρη, η βρεφοκρατούσα, η ελεούσα η Θαλασσινή, η Εκατονταπυλιανή, η Γιάτρισσα, η Μυρτιδιώτισσα, του Σουμελά... μα πάνω απ' όλα είναι η Παναγιά η Μάνα. Από τη μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη, σε βουνά, πόλεις, χωριά και νησιά, κάποια Παναγιά παρηγορεί, εμψυχώνει και γαληνεύει όποιον της γυρεύει βοήθεια.
Και τούτη τη Μάνα, τη μια και μοναδική, γιορτάζει ο χριστιανικός κόσμος, με τη μεγαλύτερη κατάνυξη και λαμπρότητα. Το Δεκαπενταύγουστο, χιλιάδες πιστών, με την ψυχή γεμάτη ελπίδα και κατάνυξη, προστρέχουν στα αμέτρητα προσκυνήματα, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες της Μεγαλόχαρης για να αποθέσουν τη δική τους ικεσία στη χάρη Της.
Σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής μας η Παναγιά είναι η "πηγή" της ελπίδας μας και της εκπλήρωσης των προσδοκιών μας.
H εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι ημέρα χαρμολύπης για τον χριστιανισμό. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι έχει περάσει στη λαογραφία μας ως θρησκευτικό πανηγύρι και όχι ως πένθος, γιατί αναφερόμαστε όχι απλά στον θάνατο, αλλά στην κοίμηση και στην μετάσταση της Παναγίας.
Τήνος: Ευαγγελίστρια
Ενα χρυσό καράβι με μια τρύπα στην πλώρη, που «σφραγίζεται» από ένα μεγάλο ψάρι, είναι ένα από τα χιλιάδες τάματα στην Παναγιά της Τήνου, ως ένα μεγάλο «ευχαριστώ» του καπετάνιου για το θαύμα της Μεγαλόχαρης. Πλήθος πιστών κατακλύζουν κάθε χρόνο το νησί για το ευλαβικό προσκύνημα στη Μεγαλόχαρη. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ανηφορίζουν γονατιστοί προς την εκκλησία της Παναγίας προκειμένου να εκπληρώσουν το τάμα τους. Από το 1823 που βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα, ύστερα από φανερώσεις στην Αγία Μοναχή Πελαγία, στην εκκλησία που χτίστηκε στο ίδιο σημείο εορτάζεται κάθε χρόνο με ιδιαίτερη λαμπρότητα η Κοίμηση της Θεοτόκου, με αποκορύφωμα τη λιτάνευση της εικόνας στην πόλη.
Μυτιλήνη: Αγιάσου
Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που κρατάει τον Χριστό (Βρεφοκρατούσα) δημιουργήθηκε από τον Ευαγγελιστή Λουκά με μαστίχα και κερί, ενώ ο μοναχός Αγάθωνας από την Εφεσο τη μετέφερε από την Ιερουσαλήμ στη Μυτιλήνη το 803 μ.Χ. και έγινε η αφορμή να χτιστεί το μοναστήρι που αποτέλεσε τη βάση του οικισμού της Αγιάσου. Στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας λειτουργούν το Λαογραφικό Μουσείο με πολύτιμα έργα λαϊκής τέχνης και το Εκκλησιαστικό Μουσείο, όπου υπάρχουν ιερά λείψανα Αγίων και δημιουργήματα εκκλησιαστικής χειροτεχνίας.
Ανδρος: Θεοσκέπαστη
Η εκκλησιά της Παναγιάς υψώνεται κοντά στο λιμάνι της Ανδρου. Σύμφωνα με την παράδοση, ένα βράδυ με φουρτούνα η εικόνα της Παναγίας ερχόταν από το πέλαγος προς την ακρογιαλιά με ένα παράξενο φως. Νησιώτες το ακολούθησαν και τους οδήγησε σε μια σπηλιά, όπου πάνω σε φύκια είδαν την εικόνα Της. Τη μετέφεραν στο παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου, αλλά την άλλη μέρα η εικόνα γύρισε στη σπηλιά! Εκεί χτίστηκε ο ναός, που πήρε το όνομά του από το επόμενο θαύμα της Παναγίας. Η ξυλεία ενός καραβιού που ξέβρασε η θάλασσα κοντά στο ναό χρησιμοποιήθηκε για να φτιαχτεί η σκεπή. Οι ντόπιοι πίστεψαν ότι την έστειλε η Παναγία και την ονόμασαν Θεοσκέπαστη.
Ρόδος: H Παναγία η Τσαμπίκα
Η Παναγία Τσαμπίκα είναι ένα από τα επιφανέστερα και γνωστότερα προσκυνήματα προς τιμήν της Θεομήτορος στη Δωδεκάνησο και βρίσκεται κοντά στην κωμόπολη Αρχάγγελος της Ρόδου. Εδώ ευδόκησε η υπεραγία Θεοτόκος να καταστήσει φανερή τη μητρική πρόνοια και κηδεμονία της με τα αναρίθμητα θαύματα που επιτέλεσε και επιτελεί σ’ όσους καταφεύγουν με πίστη και επικαλούνται την μεσιτεία της προς τον Χριστό.
Η λέξη Τσαμπίκα, σύμφωνα με την άγραφη προφορική παράδοση προέρχεται από τη λέξη τσάμπα, που στην τοπική αρχαγγελίτικη διάλεκτο σημαίνει φωτιά-σπίθα.
Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα από μακριά δε φαινόταν καθαρά, διακρινόταν όμως η φωτιά της κανδήλας που είχε μαζί της.
Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε ότι η θαυματουργική εικόνα της Παναγίας Τσαμπίκας ήλθε τρεις φορές από το βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας Κυκκώτισσας η Ελεούσης της Κύπρου.Όταν οι μοναχοί από την Κύπρο εντόπισαν την εικόνα στη Ρόδο, ήρθαν να την επαναφέρουν πίσω στο μοναστήρι τους· η εικόνα, όμως, επέστρεψε πάλι στο λόφο της στη Ρόδο. Οι Κύπριοι για να πιστοποιήσουν ότι πράγματι ήταν αυτή η εικόνα που έφευγε, την έκαψαν στο πίσω μέρος της, προκειμένου να έχουν κάποιο αποδεικτικό σημάδι. Το κάψιμο διακρίνεται πολύ καθαρά και σήμερα.
Η Παναγία Τσαμπίκα μέχρι σήμερα δείχνει την αγάπη της στα άτεκνα ζευγάρια δίνοντάς τους τη χαρά της μητρότητας και πατρότητας.
Η λαϊκή ευσέβεια τιμά τη μεγαλόχαρη Παναγία Τσαμπίκα – Κυρά την Γ Κυριακή των Νηστειών δηλαδή της Σταυροπροσκυνήσεως, όταν ο Τίμιος Σταυρός λάμπει ως φάρος στο πέλαγος της Σαρακοστής και σκορπίζει ελπίδες γλυκιές στις χριστιανικές καρδιές. Ο οδοιπόρος ανεβαίνοντας αυτή τη μέρα στην Παναγία Τσαμπίκα κουράζεται, μουσκεύει στον ιδρώτα, φλογίζονται τα σπλάχνα του από τη δίψα και όμως επιμένει. Τα δέντρα με τη σκια τους του χαρίζουν ένα αναστεναγμό ανακούφισης και του δίνουν θάρρος για να φτάσει ψηλά στην πνευματική εκείνη πηγή.
Επίσης, στο γενέθλιο της Υπεραγίας Θεοτόκου 8 Σεπτεμβρίου, αρκετός κόσμος συρρέει στην Παναγιά Τσαμπίκα τη χαμηλή.
Η Παναγία Τσαμπίκα ας στηρίζει όλους κάθε στιγμή της ζωής μας και να πραγματοποιείται ο λόγος του τροπαρίου: «Θεοτόκε, η ελπίς πάντων των χριστιανών σκέπε, φρούρει, φύλαττε τους ελπίζοντας εις σε».
Κύθηρα: Η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα
Σύμφωνα με την παράδοση, περίπου το 1400, ένας βοσκός βρήκε την εικόνα της Παναγίας ανάμεσα σε μυρτιές. Την πήρε σπίτι του αλλά εκείνη βρέθηκε και πάλι στο ίδιο σημείο με τις μυρτιές. Εκείνος κατάλαβε ότι ήταν θέλημα της Παναγίας να χτιστεί εκεί ναός. Χαρακτηριστικό της εικόνας είναι το μαύρο χρώμα των προσώπων της Παναγίας και του Θείου Βρέφους. Βλέποντας από ψηλά την εκκλησία με φόντο τη θάλασσα, υπάρχουν δύο μακρόστενοι σχηματισμοί από βράχια και ξέρες. Συμφωνα με το μύθο είναι πλοία πειρατών που θέλησαν να κλέψουν την εικόνα Της. Οταν πλησίασαν τη στεριά, εκείνη τους πέτρωσε.
Ιος: Η Παναγιά η Γκρεμιώτισσα
Ιερό προσκύνημα στην Ιο είναι η Παναγιά η Γκρεμιώτισσα. Η γραφική νησιώτικη εκκλησία είναι χτισμένη πάνω σε απρόσιτο γκρεμό. Σύμφωνα με την παράδοση, η θαυματουργή εικόνα της Κοιμήσεως ταξίδεψε από την τουρκοκρατούμενη Κρήτη και έφθασε στα φιλόξενα ακρογιάλια του νησιού σε μια μικρή σχεδία με ένα αναμμένο καντήλι. Στο πιο περίβλεπτο μέρος της Χώρας, δίπλα σε ένα γέρο φοίνικα που θυμίζει την παλαιά ονομασία του νησιού «Φοινίκη», η Γκρεμιώτισσα, όπως λένε οι νησιώτες, «εποπτεύει και φυλάει το νησί της από κάθε κακό».
Νίσυρος: Η Παναγία η Σπηλιανή
Χτισμένη σ΄έναν ψηλό βράχο στο Κάστρο του Μανδρακίου βρίσκεται η Μονή της Παναγίας της Σπηλιανής. Σύμφωνα με την παράδοση, το 1400 μ. Χ. ένας γεωργός ανακάλυψε μια μικρή εικόνα της Παναγίας, την οποία και μετέφερε στο ναό της Παναγίας της Ποταμίτισσας. Λίγες μέρες αργότερα όμως η εικόνα εξαφανίστηκε για να βρεθεί στη συνέχεια σε μια σπηλιά στην κορυφή ενός μεγάλου βράχου. Οι κάτοικοι την επέστρεψαν στο ναό αλλά το περιστατικό επαναλήφθηκε. Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε να χτιστεί στη σπηλιά μια εκκλησία όπως και έγινε λίγα χρόνια αργότερα.
Ήδη από τα πρώτα χρόνια ίδρυσής της, η Μονή της Παναγίας Σπηλιανής ήταν γνωστή. Επί τουρκοκρατίας εξέδωσε χάρτινα νομίσματα με ελληνικά γράμματα για τις συναλλαγές των κατοίκων ενώ τον Μάρτιο του 1823 συμμετείχε στη Γενική Συνέλευση της Επαναστατημένης Ελλάδας. Ανεβαίνοντας ο επισκέπτης 270 σκαλοπάτια φτάνει στην ιερή σπηλιά και αντικρίζει το αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1725. Επάνω σε αυτό εδράζονται οι εικόνες του Ιησού, της Θεοτόκου με το Βρέφος, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Χαραλάμπου. Η εικόνα της Παναγίας, επενδυμένη από ασήμι, είναι αμφιπρόσωπη: στο πίσω μέρος εικονίζεται ο Άγιος Νικόλαος ενώ στο άλλο η Παναγία με το Βρέφος, φιλοτεχνημένη με την τεχνοτροπία της ρώσικης σχολής. Λέγεται ότι στο αριστερό χέρι της Παναγίας βρίσκεται η μικρή εικόνα που είχε ανακαλυφθεί τον 13ο αιώνα. Η εικόνα είναι θαυματουργή, γι αυτό και τον 15 Αύγουστο πλήθος προσκυνητών επισκέπτεται το νησί.
Στη Νίσυρο μέσα στο κάστρο των Ιπποτών ανεγέρθηκε η Παναγία η Σπηλιανή, που έλαβε το όνομά της εξαιτίας του φυσικού χώρου του σπηλαίου στο οποίο βρίσκεται από το 1600 μ.Χ. Εντυπωσιακό είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο της με την Παρθένο και το Θείο Βρέφος, εικόνα της ρωσικής σχολής, η οποία είναι σχεδόν ολοκληρωτικά καλυμμένη από τάματα πιστών. Ναυτικοί, κάτοικοι του νησιού, προσκυνητές έχουν κάτι να διηγηθούν για τη βοήθεια που έλαβαν από τη Μεγαλόχαρη. Ενα παλιό έθιμο που διατηρείται ακόμα και σήμερα είναι το «τάξιμο» στην Παναγία. Γυναίκες, οι λεγόμενες «Νιαμερίτισσες», από τη Νίσυρο και αλλού, πηγαίνουν στο Μοναστήρι στις 6 Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος), ντύνονται στα μαύρα, τρώνε φαγητό χωρίς λάδι και ημερησίως κάνουν τριακόσιες μετάνοιες. Γυρνάνε ανήμερα της Παναγίας.
Σαντορίνη: Η Παναγία η Επισκοπή
Η εκκλησία του 11ου μ.Χ. αιώνα με τις μοναδικές τοιχογραφίες, που κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ Κομνηνό, κατάφερε να επιβιώσει από πολλές λεηλασίες και φυσικές καταστροφές, κυρίως σεισμούς. Βρίσκεται στο χωριό Μέσα Γωνιά και είναι το πιο σημαντικό βυζαντινό μνημείο της Σαντορίνης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν το τέμπλο της, το οποίο αποτελεί σπάνιο δείγμα σμίλευσης μαρμάρου, το επιβλητικό καμπαναριό και η εξωτερική σκάλα. Η πιο σημαντική εικόνα που βρίσκεται στο ναό είναι η Παναγιά Γλυκοφιλούσα, η οποία συμμετείχε στις λιτανείες στα τείχη της Κωνσταντινούπολης και δόθηκε στο Ναό της Επισκοπής τον 11ο αιώνα.
Πάρος: Η Παναγία η Εκατονταπυλιανή
O ναός της Παναγίας Εκατονταπυλιανής με τις 100 πύλες είναι από τα σπουδαιότερα παλαιοχριστιανικά μνημεία της Ελλάδας. Ιδρύθηκε στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ., όταν, σύμφωνα με την παράδοση, το καράβι που μετέφερε την Αγία Ελένη στους Αγίους Τόπους έπεσε σε θαλασσοταραχή και σταμάτησε στην Πάρο. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ίδρυσε την Εκατονταπυλιανή μετά το θάνατο της μητέρας του, ως εκπλήρωση του ιερού της χρέους.
Οι κάτοικοι του νησιού συνδέουν τη μεγαλοπρέπεια της Εκατονταπυλιανής με εκείνη της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Την ονομάζουν δε και Καταπολιανή, καθώς είναι χτισμένη «κατά την πόλη».
Σαμοθράκη: Η Παναγία η Κρημνιώτισσα
Γαντζωμένο στα βράχια σαν αετοφωλιά, στην άκρη ενός απόκρημνου βράχου σε μεγάλο υψόμετρο βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγιάς Κρημνιώτισσας. Το όνομά της προήλθε από την τοποθεσία όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Οι ντόπιοι διηγούνται ότι, την εποχή της Εικονομαχίας, Σαμοθρακίτες βοσκοί βρήκαν την εικόνα κοντά στην παραλία και τη μετέφεραν σε μια σπηλιά. Εκείνη εξαφανίστηκε και εμφανίστηκε ξανά στο βράχο, όπου τελικά χτίστηκε το ξωκλήσι με τα πενήντα, σκαμμένα πάνω στο βράχο, σκαλοπάτια.
Αστυπάλαια: Η Παναγία η Πορταΐτισσα
Η εκκλησία της Παναγιάς της Πορταΐτισσας χτίστηκε πριν 240 χρόνια. Την έχτισε ο Όσιος Άνθιμος ο οποίος καταγόταν από την Κεφαλλονιά και μας χάρισε την ωραία αυτή εκκλησία η οποία είναι μια από τις ομορφότερες της Δωδεκανήσου. Τελειώνοντας την εκκλησία έφυγε και πήγε στο Άγιο Όρος για να φτιάξει τις εικόνες, να έρθει να τις τοποθετήσει και να στολίσει την εκκλησία. Είπε, λοιπόν, στον τότε Αγιογράφο να του κάνει αντίγραφο της Πορταΐτισσας των Ιβήρων. Ο Αγιογράφος λόγω της προχωρημένης ηλικίας του, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει την εικόνα. Τότε, λοιπόν ο Όσιος Άνθιμος παίρνει την εικόνα της Πορταΐτισσας των Ιβήρων, την εφάπτει με την Πορταΐτισσα της Αστυπάλαιας και μετά από ολονύχτια προσευχή είδαν το πρωί το πρόσωπο της Παναγίας αποτυπωμένο. Ερχόμενος, λοιπόν στην Αστυπάλαια συκοφαντήθηκε απ’τους Αστυπαλίτες και τότε είπε ότι έπρεπε να αναχωρήσει παίρνοντας και την εικόνα της Πορταΐτισσας μαζί του. Προσπάθησε να τη βγάλει απ’ τη θέση της τρεις φορές αλλά δεν έβγαινε και τότε είπε ότι είναι θέλημα Θεού να παραμείνει αυτός ο θησαυρός στην Αστυπάλαια. Με δάκρυα στα μάτια προσκύνησε την εικόνα και έφυγε. Παρ’ όλη την πίκρα που του έδωσαν οι Αστυπαλίτες είπε όταν θα πεθάνω να μου μεταφέρετε τον δεξί μου βραχίονα στην Αστυπάλαια όπως και το ΄χουμε. Ο εορτασμός της τον Δεκαπενταύγουστο συνοδεύεται από το ξακουστό κυνήγι του κόκορα πάνω στο γράσο.Ο Όσιος Άνθιμος γιορτάζεται στις 4 Σεπτεμβρίου και έτσι δίνεται η ευκαιρία στους πιστούς να ασπαστούν το λείψανο του.
Βέρμιο: Η Παναγία Σουμελά
Στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, βρίσκεται το πνευματικό κέντρο του Ποντιακού Ελληνισμού, η Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά.
Μια ιστορία, μια παράδοση και ένας θρύλος αγκαλιάζουν το σύμβολο του Πόντου, την Παναγία Σουμελά. Ήταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς αυτός που χάραξε τη μορφή της Παναγίας πάνω σε ξύλο. Η εικόνα της Σουμελά, βρέθηκε μετά το θάνατο του Λουκά στην Αθήνα και για αυτό το λόγο, αρχικά είχε ονομαστεί ως η Παναγία η Αθηνιώτισσα.
Στο τέλος του 4ου αιώνα (380- 386) ιδρύθηκε στο όρος Μελά της Τραπεζούντας, το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο (κατά κόσμο Βασίλειος και Σωτήρχος, θείος και ανιψιός, κάτοικοι και οι δυο Αθηνών). Με μοναδικά εφόδια την πίστη, την επιμονή και την εργατικότητα, οι δυο ερημίτες μοναχοί, κατόρθωσαν να χτίσουν την εκκλησία της Σουμελιώτισσας, σκαλιστή μέσα στο βουνό. Από τότε έγινε γνωστή ως ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ (Εις του Μελά-στου Μελά-Σουμελά).
Μέχρι το 1922, υπήρξε ο οδηγός, ο παρηγορητής, ο συμπαραστάτης, το καταφύγιο και ο εμψυχωτής των Ελληνοποντίων. Υπήρξε επίσης ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης της ελληνικής γλώσσας και ταυτότητας, καθώς και της αναζωπύρωσης της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των πιστών.
Ο αναπάντεχος ξεριζωμός, ερήμωσε μαζί με τον αλησμόνητο Πόντο και τη Βίγλα της Σουμελιώτισσας. Με την ανταλλαγή, τα ιερά κειμήλια παραχωρήθηκαν, και το 1931 τα ξέθαψε και τα έφερε στην Ελλάδα, ο Αμβρόσιος ο Σουμελιώτης, ύστερα από ενέργειες του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου προς την τουρκική κυβέρνηση του Ισμέντ Ινονού.
Κύθνος: Η Παναγία η Κανάλα
+kanala.jpg)
Η εκκλησία της Κανάλας είναι χτισμένη σε μια από τις ωραιότερες, πευκόφυτες ακρογιαλιές του νησιού. Εδώ φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας, που η παράδοση λέει πως φιλοτέχνησε ο Απόστολος Λουκάς.
Ο θρύλος για την εύρεση της εικόνας αναφέρει, ότι μια έναστρη νύχτα κάποιοι ψαράδες ψάρευαν με βάρκα στον όρμο της Κανάλας. Θαύμαζαν την ψαριά τους, σταυροκοπιόντουσαν και αναρωτιόνταν αν ήταν θαύμα, καθώς έβγαζαν συνέχεια όλο και περισσότερα ψάρια. Εκεί που τραβούσαν τα παραγάδια και σιγά-σιγά η βάρκα έφτανε προς τα βράχια, ένας από τους ψαράδες αντίκρισε φως κοντά στην ακτή. Φοβήθηκαν και βιάστηκαν να βγάλουν τα παραγάδια και να φύγουν, όμως εκείνα κάπου σκάλωσαν και ήταν αδύνατο να μετακινηθούν. Ζήτησαν λοιπόν τη βοήθεια της Παναγιάς. Το φως που έβλεπαν έγινε τότε ανέσπερο και έλαμψε δυνατά. Τα παραγάδια λευτερώθηκαν, αλλά εκείνοι δεν έφευγαν, σαν κάτι να τους ωθούσε προς το φως. Πλησίασαν και το είδαν να βγαίνει μέσα από το βυθό σαν πύρινη φλόγα και πλάι του ένα πλατύ ξύλο. Ανέσυραν το ξύλο και η Παναγιά, γλυκιά, παρουσιάστηκε ζωγραφισμένη εκεί πάνω του. Γύρισαν στο χωριό, τη Δρυοπίδα και διηγήθηκαν το γεγονός. Το νησί αναστατώθηκε και όλοι έτρεξαν ν’ ανάψουν ένα κερί στο εικόνισμα. Πήραν απόφαση να κτίσουν εκκλησιά κάπου εκεί κοντά, που βρέθηκε η εικόνα. Η Παναγία όμως παρουσιάστηκε στον ύπνο των ψαράδων και ζήτησε να κτιστεί σε άλλο μέρος ο ναός της, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα.
Ο αρχικός ναός ήταν χωματοσκεπής και μικρός. Η όλη δομή του Ιερού Προσκυνήματος, η οποία είχε διατηρηθεί μέχρι το 1946, αποδεικνύει ότι η Παναγία Κανάλα, είχε μετατραπεί σε μοναστήρι, όπως βεβαιώνουν και τα ανευρεθέντα (από τον Κυθνιό φιλόλογο Γ. Βενετούλια) έγγραφα στο Μουσείο Μπενάκη και στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Ο ναός που υπάρχει μέχρι σήμερα, οικοδομήθηκε το 1869 μετά από κατεδάφιση του αρχικού. Η θαυματουργός εικόνα είναι μεγάλων διαστάσεων (1,00x0,80 μ.) και είναι έργο του περίφημου αγιογράφου, ιερέως Εμμανουήλ Σκορδίλη του Κρητός (1575).
Το πλέον επίσημο πανηγύρι γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο. Τα τελευταία χρόνια συμμετέχει και το πολεμικό ναυτικό με μια φρεγάτα και άγημα ναυτών, καθώς και η μπάντα του ναυτικού. Κατά την περιφορά της εικόνας γίνεται αναπαράσταση της ευρέσεώς της. Η Παναγιά η Κανάλα έχει κάνει πάρα πολλά θαύματα σε πιστούς που έχουν ζητήσει τη βοήθειά της.
Αρκαδία: Ιερά Μονή Παναγίας Μαλεβής
Το πρώτο μοναστήρι ιδρύθηκε το 717 μ.Χ. Είναι κτισμένο στον Πάρνωνα, κοντά στην κορυφή του Μαλεβού, από όπου πήρε την ονομασία Μαλεβή . Είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Η επανίδρυση της σημερινής Μονής έγινε από τον ιερομόναχο Ιωσήφ Καρατζά.
Στη Μαλεβή μόνασε από το 1601 ως το 1651 ο Ν. Τερζάκης με το όνομα Νείλος, που μετά το θάνατό του διαπιστώθηκε η αγιότητά του και εορτάζεται στις 7 Μαΐου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τον Αγ. Πέτρο Κυνουρίας ενώ στη Μονή εορτάζεται στις 12 Νοεμβρίου η Κοίμησή του.
Στη μάχη που έγινε μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων το 1786 η Μονή καταστράφηκε επειδή οι μοναχοί πολέμησαν εναντίων των απίστων. Όσοι μοναχοί επέζησαν μετά τη μάχη της Μαλεβής διασκορπίστηκαν σε άλλα μοναστήρια.
Η Μονή μετατράπηκε από ανδρική σε γυναικεία το 1949 με τρεις μοναχές, που εστάλησαν, από την Μονή της Επάνω Χρέπας. Κατά την Κατοχή οι αντάρτες την χρησιμοποίησαν ως νοσοκομείο και οι γερμανοί την χτύπησαν με αεροπλάνα. Λίγα χρόνια μετά καταστράφηκε από σεισμό και άρχισαν οι επισκευές. Το 1968 έγινε ανέγερση του παρεκκλησίου του Αγ. Νείλου.
Στο μοναστήρι υπάρχει μία θαυματουργική εικόνα από τις 70, που ζωγράφισε ο Ευαγγελιστής Λουκάς, που από το 1964 αναβλύζει Άγιο Μύρο, χάρη στο οποίο πολλοί ασθενείς θεραπεύονται. Τα θαύματα της Παναγίας στη Μονή αυτή είναι αναρίθμητα
Στη Μαλεβή μόνασε από το 1601 ως το 1651 ο Ν. Τερζάκης με το όνομα Νείλος, που μετά το θάνατό του διαπιστώθηκε η αγιότητά του και εορτάζεται στις 7 Μαΐου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τον Αγ. Πέτρο Κυνουρίας ενώ στη Μονή εορτάζεται στις 12 Νοεμβρίου η Κοίμησή του.
Στη μάχη που έγινε μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων το 1786 η Μονή καταστράφηκε επειδή οι μοναχοί πολέμησαν εναντίων των απίστων. Όσοι μοναχοί επέζησαν μετά τη μάχη της Μαλεβής διασκορπίστηκαν σε άλλα μοναστήρια.
Η Μονή μετατράπηκε από ανδρική σε γυναικεία το 1949 με τρεις μοναχές, που εστάλησαν, από την Μονή της Επάνω Χρέπας. Κατά την Κατοχή οι αντάρτες την χρησιμοποίησαν ως νοσοκομείο και οι γερμανοί την χτύπησαν με αεροπλάνα. Λίγα χρόνια μετά καταστράφηκε από σεισμό και άρχισαν οι επισκευές. Το 1968 έγινε ανέγερση του παρεκκλησίου του Αγ. Νείλου.
Στο μοναστήρι υπάρχει μία θαυματουργική εικόνα από τις 70, που ζωγράφισε ο Ευαγγελιστής Λουκάς, που από το 1964 αναβλύζει Άγιο Μύρο, χάρη στο οποίο πολλοί ασθενείς θεραπεύονται. Τα θαύματα της Παναγίας στη Μονή αυτή είναι αναρίθμητα
Αρκαδία: Ιερά Μονή Ελώνης
Τα φιδάκια της Παναγιάς
Η Μονή αυτή βρίσκεται 17 χλμ. από το Λεωνίδιο. Η εικόνα της Παναγίας παρουσιάστηκε με θαυμαστό τρόπο σε βοσκούς της περιοχής, οι οποίοι ειδοποιώντας έντρομοι κλήρο και λαό βρήκαν την εικόνα πάνω στους πελώριους κόκκινους βράχους του Πάρνωνα και μπροστά της ένα αναμμένο καντήλι. Μην μπορώντας να φτάσουν στο σημείο εκείνο προσεύχονταν όλη μέρα και νύχτα κάτω από το φοβερό βράχο και τα χαράματα βρήκαν την εικόνα χαμηλότερα, όπου και κτίστηκε ο ναός της Μονής.
Δημιουργοί και πρώτοι μοναχοί της Μονής ήταν ο Καλλίνικος και ο Δοσίθεος που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους. Οι βασανιστές τους τυφλώθηκαν από αόρατη δύναμη και μετά από ικεσίες τους θεραπεύτηκαν και επέστρεψαν στη Μονή όλα τα κλοπιμαία. Οι τουρκικές αρχές παραχώρησαν επιπλέον πολλά προνόμια και δικαιώματα στη Μονή αλλά και στους κατοίκους της περιοχής. Μεγάλη βοήθεια επίσης προσέφεραν στη Μονή οι Υδραίοι και οι Σπετσιώτες. Λόγω της ακμής της Μονής το Οικουμενικό Πατριαρχείο την ανακήρυξε Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή και έλαβε προνόμια και αφιερώματα αλλά και την υποχρέωση να καταβάλλει φόρο κάθε χρόνο στο Πατριαρχείο.
Το 1809 πάνω στον παλιό ναό κτίστηκε ο σημερινός ναός, ένας απλός ορθογώνιος δίχως τρούλο, που εορτάζει στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Δεν έχει αγιογραφίες αλλά το σκαλιστό τέμπλο του, από ξύλο καρυδιάς, είναι ένα κόσμημα. Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργα τέχνης ονομαστών ζωγράφων.
Δημιουργοί και πρώτοι μοναχοί της Μονής ήταν ο Καλλίνικος και ο Δοσίθεος που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους. Οι βασανιστές τους τυφλώθηκαν από αόρατη δύναμη και μετά από ικεσίες τους θεραπεύτηκαν και επέστρεψαν στη Μονή όλα τα κλοπιμαία. Οι τουρκικές αρχές παραχώρησαν επιπλέον πολλά προνόμια και δικαιώματα στη Μονή αλλά και στους κατοίκους της περιοχής. Μεγάλη βοήθεια επίσης προσέφεραν στη Μονή οι Υδραίοι και οι Σπετσιώτες. Λόγω της ακμής της Μονής το Οικουμενικό Πατριαρχείο την ανακήρυξε Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή και έλαβε προνόμια και αφιερώματα αλλά και την υποχρέωση να καταβάλλει φόρο κάθε χρόνο στο Πατριαρχείο.Το 1809 πάνω στον παλιό ναό κτίστηκε ο σημερινός ναός, ένας απλός ορθογώνιος δίχως τρούλο, που εορτάζει στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Δεν έχει αγιογραφίες αλλά το σκαλιστό τέμπλο του, από ξύλο καρυδιάς, είναι ένα κόσμημα. Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργα τέχνης ονομαστών ζωγράφων.
Κάθε χρόνο, το Δεκαπενταύγουστο, η Παναγία Λαγκουβάρδα γιορτάζει με ένα ιδιαίτερο τρόπο! Μέσα στο καλοκαίρι εμφανίζονται γύρω στην περιοχή ακίνδυνα φίδια, τα οποία οι πιστοί αποκαλούν ‘φιδάκια της Παναγίας’. Τα φιδάκια θεωρούνται γούρικα και πολλοί πιστοί τα πιάνουν άφοβα και τα βάζουν πάνω στο σώμα τους για να πάρουν λίγη από την καλή τους τύχη!
Τα φιδάκια είναι ήμερα και ακίνδυνα. Έχουν ένα μαύρο σταυρό στο κεφάλι και εμφανίζονται τόσο γύρω όσο και μέσα στο ναό της Παναγίας Λαγκουβάρδας που είναι γνωστή και ως ‘Η Παναγία με τα φιδάκια’! Αμέσως μετά το πανηγύρι όμως, εξαφανίζονται πάλι! Το παράξενο αυτό φαινόμενο προσελκύει πολλούς πιστούς κάθε χρόνο!
Ο ναός της Παναγίας στο Μαρκόπουλο χτίστηκε στη θέση παλαιότερου γυναικείου μοναστηριού που καταστράφηκε από τους Τούρκους.
Μονή Βουλκάνου
Στην κορυφή του ιερού βουνού της Ιθώμης βρίσκεται το Καθολικό της παλιάς Μονής του Βουλκάνου, που ιδρύθηκε κατά την Μεσοβυζαντινή Εποχή (843-1204), ενώ κατά την παράδοση, επί αυτοκράτορα του Λέοντος Γ' του Ισαύρου το 725 μ.Χ.
Στην Τουρκοκρατία αποτέλεσε καταφύγιο κλεφταρματολών, ενώ εισέφερε σημαντικά χρηματικά ποσά για τον Αγώνα κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης.
Το μοναστήρι, που είναι το μοναδικό ανδρικό στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, γιορτάζει δύο φορές το χρόνο. Η πρώτη την 15η Αυγούστου και αποτελεί το δυτικό προσκύνηματικό κέντρο των Μεσσηνίων στη γιορτή της Παναγίας και η δεύτερη στις 19 προς 20 Αυγούστου, όπου στην ανάμνηση ενός θαύματος της Παναγίας μας το 1755 κατά το οποίο με τη θαυματουργική επέμβαση της σώθηκε η πόλη της Μεσσήνης από τη φοβερή αρρώστια της Πανούκλας, γίνεται κάθοδος της εικόνας της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας από το μοναστήρι της στην πόλη της Μεσσήνης. Η κάθοδος αυτή καλύπτει 20 χιλιόμετρα οδοιπορίας από κληρικούς και χιλιάδες χριστιανών, που περπατούν όλη τη νύχτα συνοδεύοντας τη Βουλκανιώτισσα Κυρά.
Πηγή ixnilatis-fpaoa.blogspot.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου